Wie je ook over de circulaire economie hoort en wat je er ook over leest, iedereen is het er over eens dat samenwerking een belangrijke rol speelt binnen een circulaire economie. Veel meer nog dan in lineaire ketens moeten alle partijen op één lijn zitten en zich actief met circulaire economie bezighouden. Gezamenlijk kunnen alle partijen werken aan zo gunstig mogelijke duurzaamheidsoplossingen. Gezamenlijk kunnen zij de noodzakelijke veranderingen die nodig zijn voor een circulaire economie doorvoeren.
Interesse en vertrouwen
Partijen moeten daarbij interesse hebben in elkaar. Ze moeten over en weer bereid zijn elkaar te helpen en moeten niet aarzelen informatie met elkaar uit te wisselen. Fouten mogen gemaakt worden, want daar leer je van. Daarbij is het belangrijk dat alle partijen vertrouwen hebben in elkaar en in hun gezamenlijke doel: het tot stand brengen van een circulaire economie. Een langdurige samenwerking tussen partijen werkt daarbij natuurlijk veel beter dan een eenmalige of korte samenwerking. Een bedrijf moet altijd proberen een goede relatie met belanghebbenden (stakeholders) te krijgen en te houden. Hiervan is het voortbestaan en het succes van het bedrijf afhankelijk. Bij een circulaire economie is dit nog belangrijker.
Stakeholders
Welke belanghebbenden (stakeholders) zijn er dan? Belanghebbenden kun je zien als alle mensen, groepen of organisaties die invloed kunnen uitoefenen op het bedrijf of die door het bedrijf beïnvloed kunnen worden. Belanghebbenden kunnen een bedrijf verantwoordelijk houden voor de gevolgen van hun werk op bijvoorbeeld de maatschappij of het milieu. Er zijn allerlei soorten belanghebbenden. Directe belanghebbenden van een bedrijf zijn bijvoorbeeld klanten, leveranciers, werknemers, dienstverleners (zoals banken) en aandeelhouders. Indirecte belanghebbenden zijn bijvoorbeeld de natuurlijke omgeving, de overheid of de samenleving als geheel.
Waarom is samenwerken nou zo belangrijk?
Door nauwe samenwerking is het veel gemakkelijker om oplossingen te vinden om de circulaire economie te ontwikkelen. Samen kun je brainstormen over een circulaire economie. Niet alle oplossingen zijn binnen één organisatie te vinden. Iedereen moet zijn steentje bijdragen.

Binnen de eigen keten kan een bedrijf bijvoorbeeld samenwerken met eigen leveranciers om aanpassingen te doen in de materialen die aangeleverd worden. Samen met hun klant (winkel of consumenten) kan een bedrijf nadenken over hoe hun productieproces aangepast zou kunnen worden. Samen met de consument kan een bedrijf recyclebare producten ontwerpen die gerepareerd en voor meerdere doeleinden ingezet kunnen worden. Samen met de recycler kan een fabrikant nadenken over hoe en in welke vorm de producten weer hun weg terugvinden naar de fabrikant. Ook het bedrijf, de winkel en de consumenten hebben hier waarschijnlijk zo hun ideeën over. Ook buiten de eigen keten zijn er mogelijkheden. De restproducten of het afval van het ene bedrijf kan misschien als grondstof dienen voor een ander bedrijf. Hierbij kunnen er hele verrassende samenwerkingsverbanden ontstaan.
Typen samenwerking
Er kunnen vier typen samenwerkingen onderscheiden worden. Elk met een eigen regievoering en organisatie-inrichting:
– Controleren: Het bedrijf dat circulair wil gaan ondernemen stuurt meerdere andere partijen aan die ieder een duidelijk af te bakenen product of dienst leveren. Alles bij elkaar draagt dit bij aan het product of de dienst dat de controlerende partij op het oog heeft (sturend, opereren).
– Coördineren: Er is één partij in de markt die een circulair product probeert te ontwikkelen en met die wens kan deze partij de bijdrage van andere partijen sturen. De andere partijen dragen oplossingen aan die zouden kunnen werken voor de coördinerende partij (sturend, innoveren).
– Co-opereren: Partijen bundelen hun krachten om een circulair product te ontwikkelen. Hierdoor bestaat de kans dat alle partijen op korte termijn circulair kunnen gaan ondernemen (afhankelijk, opereren).
– Cocreëren: Partijen willen allemaal circulair gaan ondernemen en hebben er vertrouwen in dat ze dat gezamenlijk voor elkaar kunnen krijgen. Het hoe en wat is nog niet duidelijk, maar de partijen gaan ervan uit dat de samenwerking op lange termijn tot mooie oplossingen leidt (afhankelijk, innoveren).

Gesloten kringloop
Zoals eerder gezegd, gezamenlijk kunnen bedrijven de noodzakelijke veranderingen die nodig zijn voor een circulaire economie doorvoeren. Wanneer één schakel niet meer kan of wil meewerken, breekt de ketting. Bedrijven hebben elkaar nodig om de kringloop gesloten te houden. Elke organisatie creëert zo haar eigen cirkel (binnen de keten) of onderzoekt de mogelijkheden tot nieuwe cirkels (buiten de keten). Zo ontstaat een netwerk van cirkels die op één of andere manier allemaal met elkaar verbonden zijn. Je zult begrijpen dat samenwerken niet altijd zo gemakkelijk zal zijn. Door een gesloten ketting in een circulaire economie worden partijen afhankelijker van elkaar, maar een gestroomlijnde samenwerking in een gesloten ketting kan bedrijven ook veel voordelen opleveren.
November 2019, Jolanda Kwakman
Interessante bronnen:
– Route circulair; een roadmap voor een circulair bedrijfsmodel (ISBN 978 90 232 55857)
Kijk ook eens naar:
– Wilt u samen met andere ondernemers een product, proces of dienst circulair ontwerpen, produceren of organiseren? En wilt u daarvoor hulp van een ervaren procesbegeleider? De subsidie Circulaire ketenprojecten kan u daarbij ondersteunen. De subsidie is er vooral voor mkb-ondernemers. Per project mag ook een grote onderneming meedoen.
Subsidie Circulaire ketenprojecten (rvo.nl)