Biomimicry is een term die door Janine M. Benyus is geïntroduceerd in 1997. Biomimicry is een samenstelling van de Griekse woorden ‘bios’, dat leven betekent, en ‘mimesis’, dat imitatie betekent. Oftewel: leren van de natuur in plaats van over de natuur.
Biomimicry of biomimetica is de wetenschap en de kunst van het imiteren van de beste biologische ideeën in de natuur om menselijke toepassingen uit te vinden, te verbeteren en duurzamer te maken.
Biomimicry is gebaseerd op 3,8 miljard jaar evolutie, waarbij de beste ideeën en aanpassingen het overleven. Het kernidee is dat de natuur al veel van de problemen waar we mee worstelen, heeft opgelost. Dieren, planten en microben zijn de volmaakte ingenieurs. Na miljarden jaren van onderzoek en ontwikkeling zijn mislukkingen uitgestorven en wat ons omringt is het geheim van overleven. Opvallend daarbij is dat een organisme bijna nooit zijn eigen leefomgeving vervuilt, vergiftigt of onleefbaar maakt.
“Je zou de natuur kunnen beschouwen als een catalogus van producten, en al die producten hebben geprofiteerd van een onderzoeks- en ontwikkelingsperiode van 3,8 miljard jaar. En gezien dat investeringsniveau, is het logisch om het te gebruiken. ”
~ Michael Pawlyn ~
Onder biomimicry vallen drie vakgebieden: Vorm, materialen en ecosystemen.
– Nabootsen van vormen kan resulteren in een doeltreffende energie-efficiëntie van de toepassing (mixers, ventilatoren, windturbines). Dit betekent dat voor de productie en het gebruik van deze producten niet meer energie wordt gebruikt dan strikt nodig is.
– Onderzoek naar materialen en productieprocessen uit de natuur kan veel giftige (neven-)producten uit de huidige industriële processen bannen.
– Het bestuderen van ecosystemen kan heel onze vervuilende lineaire economie omzetten in een gesloten systeem van recycling.
Enkele voorbeelden van biomimicry zijn:
– Plakband geïnspireerd door gekko’s
– Energie-efficiënte gebouwen geïnspireerd door termietenheuvels
– Antibacteriële oppervlaktes geïnspireerd door rood zeewier
– Zelfreinigende materialen gebaseerd op de lotusbloem
– Pigmentvrije verf geïnspireerd door de pauwenstaart
– Fijnere naalden geïnspireerd op muggen
– Het doorgeven van signalen onderwater geïnspireerd op dolfijnen
foto’s van darin ashby, Valeria Farina en Егор Камелев op Unsplash
Wat kan biomimicry voor de circulaire economie doen?
Saskia van den Muijsenberg en Jan Jonker zeggen hierover in hun artikel Organiseren in de natuur’: ‘Wat de circulaire economie en biomimicry gemeenschappelijk hebben is dat ze beiden pleiten voor het nabootsen van kringlopen.
Biomimicry doet dat volgens hen vanuit de natuur: de natuur kent geen afval, de één zijn output wordt de ander zijn input. Alle grondstof- en materiaalstromen worden gerecycled en ge-upcycled. Binnen de circulaire economie is men ook op zoek naar manieren om de kringlopen te sluiten. Biomimicry reikt een methode aan en geeft inzichten hoe dat voor elkaar te krijgen.
De aandacht binnen de circulaire economie gaat vooralsnog vooral uit naar het sluiten van materiaal- en grondstofkringlopen die door de mens gemaakt zijn. Biomimicry laat zien dat het huidige denken over de circulaire economie te beperkt is. Het is te veel gericht op materiële kringlopen en oude economische principes. De rol van natuurlijke ecosystemen ontbreekt hierin. In de natuur houden nagenoeg alle ecosystemen, hoe verschillend ook, er dezelfde organisatie op na:
– Producenten, bijvoorbeeld bomen, zetten CO2 en water met behulp van zonlicht om in suikers.
– Primaire consumenten zoals vlinders eten planten en profiteren van de door hen gemaakte suikers.
– Secundaire consumenten (vleeseters zoals de koekoek) eten de primaire consumenten en profiteren van de energie die zij in hun lichaam hebben opgeslagen.
– Reducenten (zoals de mestkever) zijn afvaleters die organische resten verwerken tot mineralen voor planten. Als volmaakte prosumenten, want iedereen is producent en consument tegelijk!
Maar hoe kunnen we dit soort ideeën vertalen naar het organiseren van alledag in de circulaire economie?’ Aldus Saskia van den Muijsenberg en Jan Jonker.
Daar liggen dus nog grote circulaire uitdagingen. Maar gelukkig is de natuur steeds meer het lichtend voorbeeld voor ondernemers om nieuwe producten te ontwikkelen waarbij zij hulp krijgen vanuit de wetenschap.
December 2019, Jolanda Kwakman
Interessante bronnen:
– https://biomimicry.org/
– http://www.biomimicrynl.org/
– https://www.managementimpact.nl/artikel/organiseren-in-de-natuur/
(Saskia van den Muijsenberg en Jan Jonker, organiseren in de natuur, 2016).