Een Urban mine of stedelijke mijn is de voorraad van zeldzame metalen in afgedankte elektrische en elektronische apparatuur van een samenleving. Stedelijke mijnbouw is het proces van terugwinning van deze zeldzame metalen door mechanische en chemische behandelingen. Ook materialen uit gebouwen die op de nominatie staan om gesloopt te worden, kunnen geoogst worden om opnieuw te gebruiken.
Urban mining is de tegenhanger van geological mining. In plaats van onze grondstoffen te delven uit ondergrondse mijnen kunnen we ze ook ‘delven’ uit bovengrondse voorraden wanneer ze vrijkomen. Deze voorraden zijn niet zozeer de al tot afval geworden materialen en grondstoffen, maar zijn juist alle nog in gebruik zijnde producten. In plaats van pas na te gaan denken over het hergebruik van afval kunnen we immers beter al vooraf bekijken welke afval- of liever materiaalstromen vrij gaan komen om deze voorraden planmatig in te gaan zetten als grondstofstromen.
Kleine mijnen
Bij Urban mining kun je denken aan grote ‘mijnen’, zoals in de bouw, maar ook aan kleine mijntjes. In Nederland liggen op dit moment bijvoorbeeld meer dan drie miljoen vergeten mobieltjes onderin laden en kasten.
In Nederland verdwijnt nu per jaar nog zo’n 35 miljoen kilo aan kleine apparaten, vol kostbaar metaal, in verbrandingsovens. Dit aantal wordt echter steeds minder dankzij de snelle opkomst van urban mining, het ‘delven’ van metaal uit stadsafval. Dit stadsmijnen zou dé manier zijn om onze metaalvoorraden veilig te stellen en volgens specialisten zal in de komende decennia urban mining van zeldzame metalen, zoals europium en terbium, zelfs belangrijker worden dan reguliere winning.
Foto van eirik-solheim op unsplash
Grote mijnen
In grote ‘mijnen’ kun je door middel van Urban Mining een stalen balk van een ‘oud’ gebouw ook weer inzetten als stalen balk in een ‘nieuw’ gebouw en bruikbare materialen een nieuw leven geven. New Horizon zegt hierover: ‘Wij ontmantelen gebouwen met als doel zoveel mogelijk materialen te oogsten voor hergebruik. In onze ogen is ieder gebouw een donorgebouw.’ Ergens in 2016 is het idee ontstaan voor Madaster. Het Kadaster voor materialen. Madaster bevat een rijke en groeiende bibliotheek aan gebouwspecifieke informatie over materialen, componenten en producten. Deze dataset is niet van Madaster, maar van de gebouweigenaar. Wil je een duurzaam huis bouwen dan kun je bij Madaster ook terecht voor een materialenpaspoort voor je woning. In een materialenpaspoort wordt precies vastgelegd uit welke onderdelen een gebouw bestaat, zodat de grondstoffen weer bruikbaar zijn als het gerenoveerd of gesloopt moet worden.
Foto van Rumman Amin op Unsplash
Trouwring
Een voorbeeld van urban mining uit de Bosatlas voor duurzaamheid (2019): In de gemiddelde smartphone van de afgelopen tien jaar zit 0,03 gram aan goud. Met 100 smartphones (3 gram aan goud) kun je 1 mooie trouwring (laten) maken. Voor dezelfde hoeveelheid moet 600 kg gouderts worden gedolven.
Foto van Denny Müller op Unsplash
De Bosatlas van de duurzaamheid (2019) spreekt over ‘de stad als meest efficiënte mijn die er is’. Nederland is op het gebied van stadsmijnen inmiddels koploper in Europa.
Urban mining bespaart grondstoffen en vermindert de hoeveelheid afval.
Januari 2020, Jolanda Kwakman
Interessante bronnen:
– https://downtoearthmagazine.nl/milieu-urban-mining-de-stad-als-goudmijn/
– https://newhorizon.nl/
– https://oskam.nl/circulair/urban-mining
– https://www.cirkellab.nl/2016/03/02/urban-mining-de-circulaire-economie-vanuit-geologisch-perspectief/
– https://waag.org/nl/project/urban-mining-workshops
– https://www.madaster.com/nl
– De Bosatlas van de duurzaamheid, 2019 ISBN 978 9001 12028-3