Foto van Keagan Henman op Unsplash
Greenwashing is het zich groener of maatschappelijk verantwoorder voordoen dan een bedrijf of organisatie daadwerkelijk is. Men doet alsof men weloverwogen met het milieu en/of andere maatschappelijke thema’s omgaat, maar dit blijkt vaak niet meer dan ‘een likje verf’.
Omdat duurzaamheid zo hip is, ontstaan er in rap tempo steeds meer bedrijven die zich hierop richten. Op zich heel goed nieuws, want zo krijgen wij toegang tot steeds meer betere alternatieven. Maar omdat mensen nu ook actief gaan vragen naar duurzame producten, wordt het ook voor minder idealistische bedrijven haast noodzakelijk om zichzelf een groen imago aan te meten.
Helaas blijft het soms alleen bij dat imago, een façade, zonder dat hun producten daadwerkelijk duurzaam zijn of überhaupt ook maar iets duurzamer worden. Bijvoorbeeld als een bedrijf breed uitmeet dat ze een initiatief ondersteunen dat zich inzet voor plasticrecycling, maar één van de grootste plasticvervuilers ter wereld is en weinig doet aan het verduurzamen van het productieproces. Greenwashing is dan een marketing truc, bedoeld om consumenten het merk beter of leuker te laten vinden en hen het product te laten kopen.
Greenwashing gebeurt in vrijwel elke sector: producenten van etenswaren verpakken hun – onveranderde – producten plotseling in karton, reisbureaus adverteren met zogenaamd duurzame vliegreizen naar de andere kant van de wereld en vervoersbedrijven roepen trots biobrandstof te gebruiken zonder erbij te vermelden dat het slechts om een klein deel van de brandstof gaat. Een fastfoodgigant veranderde zelfs de logokleur van rood naar groen voor een milieubewuster imago. Allemaal schone schijn. Ook op de energiemarkt is greenwashing een veelgebruikte truc. Grote energiebedrijven roepen dat zij groene stroom verkopen, maar verkopen in werkelijkheid gebakken lucht – of wind, zo je wilt: grijze stroom in een groen jasje.
De term greenwashing wordt meestal gebruikt bij organisaties die iets goeds doen, maar in de kern van het bedrijf nog steeds veel verkeerd doen. Zo kan een bedrijf enerzijds Unicef steunen en anderzijds toch goederen produceren door middel van kinderarbeid. Of een bedrijf kan geld geven aan een milieuorganisatie terwijl de kernactiviteit erg vervuilend is.
Niet elke organisatie die aan greenwashing doet, doet dit bewust. In veel gevallen wil men iets maatschappelijks doen, maar ziet men niet in dat het kernproces van het bedrijf ook aangepast moet worden om daadwerkelijk maatschappelijk verantwoord bezig te zijn. Soms is greenwashing de eerste stap naar een daadwerkelijk maatschappelijk verantwoord beleid. Er zijn ook bedrijven die greenwashing gebruiken om milieutechnisch of maatschappelijk verantwoord over te komen, terwijl ze weten dat ze het niet zijn. Dit zijn de ‘echte’ greenwashers. Vaak dragen deze organisaties hun maatschappelijk verantwoord gedrag breed uit met ‘wij sponsoren X’ of ‘onze producten hebben Y’
Ook werknemers willen echt verantwoord ondernemerschap, geen greenwashing. In het bijzonder de millennials zijn daarin principieel. Sommige studies suggereren zelfs dat ze meer begaan zijn met principes dan met hun loon als het op hun werk aankomt. Werknemers zijn er niet mee gediend als ze merken dat hun bedrijf MVO gebruikt om de indruk van deugdelijkheid te wekken.
Hoe herken je greenwashing?
Het herkennen van greenwashing begint bij het stellen van kritische vragen. Onderstaande 7 punten kunnen je helpen om valse duurzaamheidsclaims te herkennen:
– Een bedrijf legt sterk de nadruk op een duurzaam ingrediënt of element van het product. Terwijl de rest van de keten niet bepaald duurzaam is. Nadruk op een duurzame eigenschap dus.
– Merken gebruiken algemene en vage termen die eigenlijk niks zeggen over waarom het product niet milieubelastend is.
– Als bedrijven dingen beweren die niet goed achterhaald kunnen worden, mag er bij jou als consument een belletje gaan rinkelen.
– Sommige producten hebben een label dat eigenlijk niet betekent dat ze duurzaam produceren. Een voorbeeld is het ‘Beter Leven’ keurmerk met maar één ster. Hoe weet je welke van de 250 keurmerken in Nederland wel staan voor een duurzame productie? De Keurmerkenwijzer van Milieu Centraal kan je hier een handje bij helpen!
– Er zijn bedrijven die eigenschappen promoten die compleet overbodig zijn. Dit zijn Irrelevante claims.
– Ook de prijs van een product kan iets zeggen over of een product wel of niet duurzaam geproduceerd is. Soms zijn de prijzen van ‘duurzame’ producten te mooi om waar te zijn. Wanneer je een bamboe tandenborstel ziet liggen voor 49 cent is het belangrijk om kritisch te kijken hoe zo’n lage prijs tot stand is gekomen.
– Het is makkelijk voor een bedrijf om te zeggen ‘we werken aan een duurzame toekomst’, maar dit is moeilijk te meten. Kijk dus goed naar de doelen van een bedrijf.
Februari 2020, Jolanda Kwakman
Interessante bronnen:
– https://www.duurzaam-ondernemen.nl/werknemers-willen-echt-verantwoord-ondernemerschap-geen-greenwashing/?utm_source=Online+Kenniscentrum+Duurzaam+Ondernemen&utm_campaign=5e8e69361f-DuOn_EMAIL_CAMPAIGN&utm_medium=email&utm_term=0_bc05740288-5e8e69361f-294521529
– https://www.voordewereldvanmorgen.nl/duurzame-blogs/greenwashing-zo-herken-je-het
– https://vandebron.nl/blog/wat-is-greenwashing-energie-sjoemelstroom
– https://www.zaailingen.com/duurzaam-of-greenwashing-handvatten-om-zelf-te-beoordelen-wat-echt-duurzaam-is/