Onlangs vroeg iemand hoe een dienst circulair kon zijn. Om die vraag te beantwoorden is het handig, maar misschien ten overvloede, eerst uit te leggen wat een dienst precies is?
Een dienst is een transactie waarbij een niet-fysiek goed wordt geleverd. Een dienst is vluchtig en moet afgenomen worden op het moment van productie. Bij een dienst gaat het dus in beginsel om een activiteit, waarvoor een (financiële) tegenprestatie wordt verkregen.
Enkele voorbeelden zijn:
– de behandeling van een patiënt door een arts
– het afgeven van een juridisch advies door een advocaat
– het opstellen van de jaarrekening door een accountant
– het opstellen van een testament door een notaris
– het repareren van een auto door de garage
– het repareren van een waterleiding door een loodgieter
– het ophalen van afval door de vuilnisman
– het opleiden van leerlingen/studenten door een docent
Foto van NeONBRAND op Unsplash
Omdat een dienst vluchtig is en in beginsel een activiteit is die niet bewaard kan worden, is de vraag hoe een dienst circulair kan zijn dus een hele terechte. Toch kun je door het leveren van een dienst bijdragen aan een circulaire economie. Het gaat er dan om hoe de dienst tot stand komt, en wat je ermee wilt bereiken.
Welke producten heb je nodig om een dienst te kunnen leveren? Zijn deze producten herbruikbaar of recyclebaar? Zijn deze producten gemaakt van hernieuwbare grondstoffen? Wanneer je een dienst inkoopt kun je als organisatie en als consument dezelfde vragen stellen.
Het laten schoonmaken van je bedrijf is een dienst. De schoonmaker komt langs, stofzuigt de vloeren, neemt de bureaus af met een sopje en een doek, enzovoort. Het schoonmaakbedrijf kan deze dienst aanbieden en tegelijkertijd bijdragen aan een circulaire economie. Het gaat er dan om welke schoonmaakproducten zij gebruikt. Zijn deze producten biobased en richten zij geen schade aan aan de natuur? Welk soort schoonmaakgereedschap wordt er gebruikt? Zijn deze gemaakt van herbruikbare materialen of maar één keer te gebruiken? Allemaal circulaire vragen.
Circulaire verdienmodellen zijn zelfs vaak gebaseerd op het leveren van een dienst. De producten worden dan niet verkocht, maar men verkoopt dan het resultaat van dat product. De producten waarmee organisaties deze diensten kunnen leveren worden in dat geval de kostenposten voor de organisatie. Daardoor worden organisaties natuurlijk zuiniger op deze producten en zullen zij proberen de levensduur van deze producten te verlengen en zoveel mogelijk te hergebruiken na het einde van de levensduur van het product. Denk hierbij aan Philips die ervoor zorgt dat de lichten altijd aan zijn op Schiphol. Philips verkoopt dus geen lampen meer, maar levert de dienst licht.
Gemeenten leveren ook veel diensten. Denk bijvoorbeeld aan het ophalen van afval. Hoe kunnen zij dit zo circulair mogelijk doen? Er zijn al elektrische vuilniswagens. Dit is goed voor het milieu en de luchtkwaliteit. Voorwaarde voor een circulaire economie is dan wel dat de stroom door hernieuwbare bronnen zoals wind, water en zon moet worden opgewekt. De Kliko´s die bewoners krijgen, kunnen van gerecycled en recyclebaar plastic gemaakt worden. Het opgehaalde afval kan de gemeente dan zo goed mogelijk circulair verwerken. Ongeveer 85% van het huishoudelijk afval is nog te gebruiken als grondstof voor nieuwe producten. Daarvoor moet het afval wel gescheiden ingeleverd worden. Dit is iets wat een gemeente moet faciliteren door er voor te zorgen dat afval ook gescheiden opgehaald kan worden en daarna op de juiste manier kan wordt verwerkt. Dan kan er van drinkpakken WC papier gemaakt worden. Kan er van Groente-, fruit- en tuinafval (gft) biogas worden gemaakt. Ook papier en karton, glas, textiel en elektronisch afval zijn recyclebaar. En zelfs in één zak restafval zit energie om 1200 keer je mobiele telefoon op te laden.
Om dan antwoord te geven op de vraag aan het begin; wanneer afval op deze manier wordt opgehaald en verwerkt kun je dit scharen onder een circulaire dienst.
Maart 2020, Jolanda Kwakman
Foto van Paweł Czerwiński op Unsplash