‘Never let a good crisis go to waste’, is een bekende uitspraak van Winston Churchill. De Britse staatsman gaf hiermee aan, dat de Verenigde Naties haar bestaan te danken had aan een minder leuke periode, die aan de oprichting van het orgaan voorafging. Zonder de tweede wereldoorlog was het instituut er nooit geweest, aldus de Britse premier.
Steeds vaker lees ik over welk effecten de coronacrisis heeft op de Circulaire Economie. Welke lessen leren wij uit de coronacrisis en welke effecten heeft het op de circulaire economie? Een greep uit de gevonden artikelen.
Mondkapjes Door de coronacrisis wordt er onder andere door ziekenhuizen en zorginstellingen veel meer afval geproduceerd. Logisch, want zij moeten goed beschermd kunnen werken en zorg kunnen verlenen. Eind vorig jaar, dus nog voor de coronacrisis uitbrak, werd er in de Green Deal Duurzame Zorg al nagedacht over technieken om medisch afval weer terug te brengen in de ziekenhuizen. Toen de coronacrisis uitbrak kwam dit in een stroomversnelling met name om tot een oplossing te komen voor hergebruik van mondkapjes. In de eerste fase van de crisis was er namelijk een schreeuwend tekort aan deze mondkapjes. Volgens Duurzaam Bedrijfsleven heeft de coronacrisis ons laten inzien dat we niet afhankelijk willen zijn van andere landen om aan bepaalde materialen te komen. Als we het afval zelf kunnen recyclen, dan houden we de materialen ook hier in omloop.
Foto van Robin Benzrihem op Unsplash
Duurzame energie
Uit een rapport van het internationale Energie Agentschap (IEA) blijkt dat de energieproductie uit duurzame energie sterker gegroeid is dan de IEA aan het begin van de coronacrisis verwacht had. Zij stellen dat duurzame energie ‘Immuun is voor Corona’ en dat het de fossiele brandstof over vier jaar inhaalt. Die snelheid hangt er, zeggen ze, onder andere vanaf in welke mate overheden met de economische herstelpakketten volgend jaar extra inzetten op duurzame energie en besparingsmaatregelen. De Nederlandse Vereninging Duurzame Energie (NVDE) geeft echter aan dat uit een inventarisatie onder haar leden blijkt dat door de coronacrisis veel projecten in de duurzame energiesector stilvallen. Ook komen nieuwe projecten in gevaar doordat de vergunningsverlening vertraging oploopt.
Grondstoffen
Door de coronacrisis is wel heel duidelijk geworden hoe afhankelijk we allemaal zijn van de import van grondstoffen, halffabricaten en onderdelen. Hierdoor is veel duidelijker geworden dat circulaire economie ons veel minder kwetsbaar maakt. Tenslotte worden we door slim en zuinig omgaan met grondstoffen en materialen veel minder afhankelijk van import. Neem de onzekere aanvoer van zeldzame aardmetalen. De afhankelijkheid hiervan is hoog, aangezien deze grondstoffen hard nodig zijn om bijvoorbeeld grote aantallen accu’s, zonnepanelen en windmolens te bouwen. Uit onderzoek blijkt echter dat we met deelgebruik en recycling de nationale behoefte aan aardmetalen met 20 tot 70 procent terug kunnen dringen.
Gemeenten in Nederland
90 procent van de gemeenten in Nederland denkt dat de coronacrisis de ontwikkeling van de Circulaire Economie versnelt. Gemeenten denken dat bedrijven meer in de buurt gaan produceren en dat dit gelijk een kans is voor meer circulair ondernemen. Dit blijkt uit een onderzoek van de Stec Groep. Driekwart van de 120 onderzochte gemeenten stelt in het onderzoek dat de coronacrisis heeft aangetoond hoe kwetsbaar en niet-duurzaam de wereldwijde toeleveringsketens zijn. Bedrijven kijken nu kritischer naar hun ketens en hun afhankelijkheid van bijvoorbeeld China. Dat biedt een kans voor het reorganiseren en moderniseren van de productie en om het gesjouw van allerlei producten en grondstoffen over de wereld te verminderen door stappen te zetten in circulariteit.
Bedrijfsleven
Ander onderzoek laat zien dat ook bedrijfseigenaren en bedrijfsleiders beseffen dat ze voor een ommekeer staan. Zij denken dat corona de omschakeling naar een circulaire economie een flinke duw in de rug zal geven. Ook MVO Nederland ziet kansen. Volgens hen heeft de coronacrisis twee dingen heel duidelijk gemaakt. Ten eerste dat bedrijven helemaal niet zo goed weten waar hun spullen vandaan komen. Kijk maar eens naar de moeite die het kostte om als Nederland snel aan voldoende mondkapjes te komen. Ten tweede is gebleken dat als je gevangen zit in een super gestroomlijnde lineaire economie je zeer afhankelijk wordt van slechts een paar toeleveranciers. En als het dan ergens misgaat dan ben je als ondernemer ontzettend kwetsbaar. MVO Nederland adviseert ondernemers om te kijken naar de kwetsbaarheden in de keten zodat je kunt bepalen hoe je die weg kan nemen door meer circulair te gaan ondernemen en je risico’s te spreiden. Door circulariteit in te bouwen word je namelijk niet alleen afnemer, maar ook toeleverancier. Je kunt zelf ook materialen verkopen, waardoor je op meerdere vlakken omzet genereert en je kwetsbaarheid afneemt.
Foto van Martin Sanchez op Unsplash
Plastic en Tweedehandskleding
Voor plastic en tweedehandskleding is de coronacrisis niet zo positief. Tweedehandskleding levert sowieso niet zoveel meer op, maar door de pandemie is dit nog erger geworden. Er werd al heel veel weggegooid omdat veel mensen aan de grote schoonmaak gingen toen ze thuis moesten blijven. De kledingbakken op straat puilden uit. Normaal wordt veel tweedehandskleding verkocht in Zuid- en Oost-Europa of Afrika, maar door de pandemie gingen de grenzen dicht, dus de pakhuizen puilen zo langzamerhand wel uit. Handel in tweedehandskleding was al lastig maar door de pandemie is handel nog lastiger geworden.
Zo gaat het ook met plastic. De vraag naar plasticafval dat hergebruikt kan worden neemt af. Deze vraag is sterk afgenomen door de lage olieprijzen en de corona-uitbraak. De vraag naar kunststof is door de corona-crisis afgenomen in onder meer de sierteelt, de autobranche, de consumentensector en de bouw. Dit was voor de crisis al gaande, maar door de coronacrisis is de vraag nog meer afgenomen. En als dan de olieprijs ook nog eens zo laag is, wordt de prijs van nieuw plastic natuurlijk ook erg laag. Dan is het helaas uit financieel oogpunt dus logischer om voor nieuw plastic te gaan.
Never waste a good crisis
In één van de artikelen die ik voor dit artikel gebruikt heb, las ik de quote van Geert Janssens, hoofdeconoom ETION: “Een crisis verscherpt vaak de richting én de snelheid van economische trends. Never waste a good crisis, is niet zomaar een gezegde, het is minstens een uitnodiging en eigenlijk een opdracht. Een mooie afsluiting van dit artikel!
November 2020, Jolanda Kwakman