De overheid speelt een belangrijke rol in het voor elkaar krijgen en het versnellen van de circulaire economie. Zij moet in ieder geval het goede voorbeeld geven. Daarnaast moet de overheid ervoor zorgen dat regels en wetten die de overgang naar een circulaire economie in de weg staan, worden aangepast. De overheid kan specifiek beleid opstellen, subsidies verstrekken om de circulaire economie aan te jagen en hulp bieden aan ondernemers die circulair willen gaan ondernemen.
Hulp aan ondernemers
Het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, MVO Nederland, MKB Nederland, VNO NCW, Het Groene Brein en De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland hebben samen het Versnellingshuis mogelijk gemaakt. Het Versnellingshuis: Nederland circulair! helpt ondernemers om een (volgende) stap in de circulaire economie te zetten. Het Versnellingshuis biedt ondernemers uitkomst bij het versterken van hun netwerk. Wijst ze de weg naar het juiste loket. Biedt ze een helpende hand bij wet- en regelgeving en geeft ondernemers advies over onder andere financieringsvraagstukken.
Beleid
De overheid heeft verschillende Green Deals afgesloten en de programma’s Van Afval Naar Grondstof (VANG) en het Ruimte in Regels voor Groene Groei gelanceerd. Met aanvullend en soms ander beleid kan de Nederlandse overheid de transitie naar de circulaire economie nog beter bevorderen. Het planbureau voor de Leefomgeving geeft een aantal voorbeelden:
– Maak het breder; Er moet aandacht zijn voor de volle breedte van de R-strategieën. Nu richten veel initiatieven zich nog op recycling, maar er is zeker ook genoeg te halen hoger op de R-ladder.
– Meer draagvlak; Een verdere ontwikkeling van de circulaire economie vraagt niet alleen om aanpassingen in de wet en regelgeving, maar ook om aanpassingen van gewoontes en opvattingen van mensen en bedrijven. Een gerecyclede plastic fles voor bijvoorbeeld shampoo zou als ‘normaal’ moeten worden gevonden.
– Gebruik fiscale instrumenten om de vergroeningsmaatregelen zo dicht mogelijk aan het begin van de productie te krijgen. Het belasten van het gebruik van fossiele energie in een vroeg stadium van de productieketen levert al veel winst op bij het voorkomen van milieuschade.
Subsidies
Doormiddel van verschillende subsidies probeert de overheid de circulaire economie te stimuleren.
– Subsidie circulaire ketenprojecten voor als je samen met andere ondernemers uit het midden- en kleinbedrijf een circulair product of dienst wilt ontwerpen of je processen circulair wilt gaan organiseren. Vanaf 9 april tot en met 1 oktober 2020, 12:00 uur kun je hiervoor een aanvraag doen.
– DEI+: circulaire economie voor als je grondstoffen langer en hoogwaardiger wilt gaan gebruiken. Het gaat om recycling van afval, hergebruik, refurbishing en biobased grondstoffen.
– MIA en Vamil zodat je fiscaal voordelig kunt investeren in milieuvriendelijke technieken.
– Regeling grond-, weg- en waterbouw in voorbereiding. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat heeft bekend gemaakt dat er een regeling komt voor projecten rond circulaire economie voor decentrale overheden en bedrijven op het gebied van de grond-, weg- en waterbouw (GWW).
Foto van Elena Mozhvilo op Unsplash
Het goede voorbeeld
De overheid geeft graag het goede voorbeeld in de omslag naar een circulaire economie. Daarom heeft het kabinet de ambitie om samen met alle overheden 1 megaton CO2 te besparen door circulair inkopen te doen. Zo experimenteert Rijkswaterstaat met het bouwen van een circulair viaduct. En laat het Ministerie van Defensie delen van hun legeruitrusting maken van oude, gerecycleerde uitrustingsstukken. Bij de rol als inkoper is het belangrijk dat overheden het hele traject van productie tot einde van het gebruik meeneemt.
Traditioneel gaat inkopen om het behalen van de beste prijs-kwaliteit verhouding. Tegenwoordig wordt circulair inkopen steeds belangrijker. Om die reden hebben tientallen overheidsinstanties in 2018 ook de Green Deal Circulair Inkopen 2.0 ondertekend.
‘Launching’ partner
In het verlengde van hun rol als inkoper, kunnen overheden ook als ‘launching’ partner optreden. Een voorbeeldrol dus om de circulaire economie te lanceren en nog meer in zwang te brengen. Om de rol als launching partner effectief te vervullen is het belangrijk dat overheden proactief de samenwerking opzoeken met bedrijven. In het regeerakkoord is afgesproken dat de overheid vaker ‘launching customer’ zal zijn. In de kern is de overheid als launching customer een publieke opdrachtgever die actief de ontwikkeling en toepassing van innovatieve oplossingen voor eigen maatschappelijke vraagstukken stimuleert en bijdraagt aan verdere opschaling. De overheid kan dit volgens Expertisecentrum Aanbesteden PIANOo doen door:
1. bedrijven en organisaties die willen innoveren te ondersteunen,
2. de lat voor leveranciers hoog te leggen,
3. te participeren in ontwikkelingen,
4. opschaling te ondersteunen (waardoor pilots opgeschaald en uitgerold kunnen worden).
Plannen en bijsturen op weg naar 2050
Het doel is dat Nederland in 2050 draait op een volledig circulaire economie. Hoe dit gebeurt staat beschreven in het Rijksbrede programma, de transitieagenda’s en het Uitvoeringsprogramma. Om ervoor te zorgen dat Nederland op koers blijft naar 2050, houdt de overheid in de gaten of de programma’s tussentijd moeten worden bijgewerkt. Zo organiseert het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat jaarlijks de Nationale Conferentie Circulaire Economie en maakt het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) om het jaar een voortgangsrapport.
Maart 2020, Jolanda Kwakman
Interessante bronnen:
– https://versnellingshuisce.nl/
– https://kenniskaarten.hetgroenebrein.nl/kenniskaart/circulaire-economie/
– https://www.rvo.nl/subsidie-en-financieringswijzer/subsidie-circulaire-ketenprojecten
– https://www.rvo.nl/subsidie-en-financieringswijzer/demonstratie-energie-en-klimaatinnovatie-dei-2020/circulaire-economie
– https://www.rvo.nl/subsidie-en-financieringswijzer/mia-vamil
– https://www.rvo.nl/onderwerpen/duurzaam-ondernemen/groene-economie/circulaire-economie
– https://www.greendeals.nl/nieuws/ruim-eu-100-miljoen-aan-circulaire-inkoopkracht-nieuwe-green-deal-circulair-inkopen
– https://www.pianoo.nl/nl/themas/innovatiegericht-inkopen/aan-de-slag/de-overheid-als-launching-customer
– https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/circulaire-economie/nederland-circulair-in-2050
– https://www.conferentie-ce.nl/